تپه تاريخي چغاگاوانه با ارتفاع بيست و پنج متر‎ ‎در مرکز شهر اسلام آباد قرار دارد. بخش زيادي از اين تپه به خاطر توسعه شهري از بين‎ ‎رفته و تنها در حدود ده هزار متر مربع آن باقي مانده است. در سال 1936 م، «اريک‎ ‎اشميت» طي بررسي غرب ايران موفق به تهيه عکس هوايي از اين محوطه تاريخي‎ ‎شد‎.
‎پس از آن در سال 1346 ش هيأتي از مرکز باستان شناسي ايران اقدام به‎ ‎گمانه زني اين تپه نمود. در نتيجه اين گمانه زني آثاري از دوره مس و سنگ تا عصر آهن‎ ‎شناسايي شد‎.
‎در سال 1349 ش هيأتي به سرپرستي محمود کردواني اقدام به کاوش در‎ ‎اين محوطه نمود. با انجام اين کاوش ها، مجموعه بنايي از عصر آهن‎ II (‎حدود 900 – 800‏‎ ‎ق. م) شناسايي شد‎.
‎اين بنا شامل مجموعه اي از اتاق ها است که احتمالاً بخش‎ ‎شرقي آن محل سکونت حاکم و بخش غربي آن مرکزي براي کارهاي اداري و صنعتي بوده است‎. ‎در داخل برخي از اتاق ها، کوره هاي سفالگري شناسايي شد. همچنين در داخل يکي از اتاق‎ ‎ها (اتاق شماره پنج) تعدادي لوح گلي با خط ميخي بابلي به دست آمد‎.
‎برخي از‎ ‎اين لوح ها خام و برخي ديگر حرارت ديده بودند. در پاي ديوار شمالي اين اتاق، سه‎ ‎اجاق در يک رديف قرار داشت. احتمالاً اين اجاق ها براي پختن لوح ها ساخته شده‎ ‎بودند. همچنين در اين اتاق مجسمه سفالين حيواني شبيه گرگ و مجسمه سفالين کوچک ديگري‎ ‎که احتمالاً «الهه کريشا» را نشان مي دهدف به دست آمد. در اتاق هاي شماره شانزده و‎ ‎هفده نيز تعدادي مهر از جنس عقيق، استخوان و سنگ و يک مهر استوانه اي با سه رديف خط‎ ‎ميخي بابلي به دست آمد که بر روي آن نقش زني با لباس چين دار بلند و کلاه مدور حک‎ ‎شده است. اين زن در برابر يکي از خدايان ايستاده و دست هاي خود را به حالت دعا بلند‎ ‎کرده است‎.
‎بر روي اين مهر کتيبه اي بدين مضمون نوشته شده است: «سامي تون‎ ‎دختر خدمتگزار خداي اداد‎».
‎با لايه نگاري که در سال 78-1377 ش توسط کاميار‎ ‎عبدي صورت گرفت. آثاري از دوره هاي نوسنگي جديد و مس و سنگ قديم و عصر آهن تا دوره‎ ‎اشکاني شناسايي شد‎.‎

اين محوطه تاريخي در دوازده کيلومتي جنوب شرقي کنگاور و به فاصله يک‎ ‎کيلومتري شمال روستاي گودين قرار دارد. ارتفاع اين تپه از سطح زمين هاي اطراف در‎ ‎حدود سي متر و از سطح دريا هزار و چهار صدمتر است. مساحت اين محوطه در حدود پانزده‎ ‎هکتار برآورد شده‎ ‎است‎.
‎تپه گودين در سال 1961 م شناسايي شد و براي نخستين‎ ‎بار در سال 1965 م توسط «کايلريانگ» مورد گمانه زني قرار گرفت. پس از آن نيز براي‎ ‎چندين فصل متوالي حفريات منظمي در آن صورت گرفت. آثار به دست آمده معرف يک استقرار‎ ‎طولاني و تقريباً بي وقفه از اواسط هزاره ششم ق.م تا 1600 ق. م است. اين آثار از‎ ‎هفت طبقه فرهنگي به دست آمده است. طبقه‎ I ‎جديدترين طبقه، متعلق به دوره اسلامي و‎ ‎طبقه‎ VII‎، قديمي ترين طبقه و متعلق به اواخر دوره نوسنگي است‎.
‎در طبقه هفتم‎ ‎اولين ساکنان گودين در خانه هايي با ديوارهاي چينه اي زندگي مي کردند. از اين طبقه‎ ‎تعداد زيادي قطعات سفالين و ظروف سنگي به دست آمده است. آثار به دست آمده از اين‎ ‎طبقه متعلق به 5500 تا 5000 ق.م است‎.
‎در گمانه زني دوره گودين‎ VI‎، تنها‎ ‎بقاياي محدودي از معماري شناسايي شده است. سفالينه هاي مکشوفه از اين طبقه همگي دست‎ ‎ساز بوده و در چهار گروه خشن، نيمه خشن، معمولي و خوب طبقه بندي شده اند. ظروف اغلب‎ ‎شامل کاسه هاي نيم کروي با لبه هاي به داخل برگشته و کاسه هاي نيم کروي با ديواره‎ ‎هاي عمودي، ديگ ها، سبوها و ظروف پايه دار است. از اواخر گودين‎ VI ‎و اوايل گودين‎ V ‎قلعه اي با ديوار بيضي شکل به دست آمده است. اين قلعه شامل چندين ساختمان و اتاق‎ ‎است که در اطراف يک حياط بزرگ قرار دارند. اتاق شماره شش ساختمان مسکوني، محلي براي‎ ‎بايگاني الواح بوده است. اگرچه شباهت هاي بسياري ميان معماري خانه هاي شهر و بناهاي‎ ‎پايين قلعه متعلق به روستاييان نسبتاً مرفه بوده و زندگي آنها با ساکنان دژ تفاوت‎ ‎داشته است. روي هم رفته چهل و سه لوح گلي از طبقه پنجم شناسايي شده است مطالعه اين‎ ‎لوح ها نشان مي دهد که گودين‎ V ‎بازراي براي بازرگانان شوش بود. فرهنگ گودين‎ IV ‎ابتداي فرهنگ برنز‎ I ‎بود و بعد وارد منطقه کنگاور شد. سفال هاي اين فرهنگ شامل ظروف‎ ‎نخودي دست ساز است و بيشتر به صوت ظروف آشپزخانه اي ظاهر مي شوند. اين ظروف به‏‎ ‎وسيله نوارهاي زيگزاکي و سه گوش، خطوط کنده کاري با تزيينات شانه اي و موج دار‎ ‎تزيين شده اند‎.
‎طبق آخرين تحقيقات، گودين‎ III ‎داراي شش لايه است که از گودين‎ III1 ‎شروع و به‎ III6 ‎ختم مي شود. تارخ ارايه شده براي گودين‎ III ‎بين 2600-1400 ق.م‎ ‎است. در اين فاصله زماني در هر يک از لايه ها روستاي جديد بر روي تپه و شيب هاي آن‎ ‎شکل گرفته است. در طبقه دوم بقاياي دژي از دوره ماد شناسايي شد که برروي آثار‎ ‎معماري طبقه‎ III ‎ساخته شده بود. اين دژ به وسيله حصاري خشتي با برج هاي چهارگوش‎ ‎محصور شده است. در حدود شصت و پنج متر از طول اين ديوار شناسايي شده است‏‎.
‎در‎ ‎قسمت جنوبي برج غربي، بقاياي يک اتاق بزرگ و يک آشپزخانه بر جاي مانده و در داخل آن‎ ‎اجاق و تنور نان پزي شناسايي شده است. در امتداد غربي اين اتاق، تالار ستون داري به‎ ‎طول بيست و چهار متر و عرض هجده متر ساخته شده است. ديوار حصار، در حقيقت ديوار‎ ‎شمالي اين تالار را تشکيل مي دهد. در اين تالار سي عدد ستون چوبي قرار داشت. از‎ ‎ستون ها تنها بخشي از پايه هاي سنگي آن بر جاي مانده است. در قمست جنوبي اين تالار،‎ ‎سکوهايي به عنوان نيمکت در سراسر ديوار ساخته شده است و در قسمت شمالي تالار نيز‎ ‎محلي تخت ماند جهت نشستن شخصيت عالي رتبه اي ايجاد شده است. بين رديف هاي اول و دوم‎ ‎ستون ها، در امتداد در ورودي تالار و مقابل تخت سلطنتي، محلي براي آتش دان آجري‎ ‎تعبيه شده که از سطح زمين بالاتر است. در قمست شرقي اين تالار، مجموعه اي از اتقا‎ ‎هاي باريک و مرتبط به هم ساخته شده است. مدارک باستان شناختي نشان مي دهد اين دژ‎ ‎ساختمان کاملي مرکب از اتاق هاف راهرو، آشپزخانه و انبارک ا بوده و برج و بارو و‎ ‎ديواري مستحکم داشته است و احتمالاً به يکي از شاهزادگان مادي که توسط حکومت مرکزي‎ ‎حاکم اين ناحيه شده بود، تعلق داشته است‎.
‎از نظر معماري، ساختمان گودين‎ II ‎و‎ ‎تالار ستون دار آن از نمونه هاي اوليه تالارهاي ستون دار سنتي است که بعدها در‎ ‎معماري هخامنشي شبيه به آن به حد کمال و اعتدال زيبايي خود مي رسد. علاوه بر آثار‎ ‎معماري، از اين طبقه تعداد زيادي قطعات سفالين و سنجاق قفلي به دست آمده‎ ‎است‎.

تپه گنج دره يا «چيا خزينه» در مسير جاده کرمانشاه به هرسين در نزديکي‎ ‎روستاي قيسوند قرار دارد. اين تپه مخروطي شکل حدود شش متر از سطح زمين هاي اطراف‎ ‎بالاتر است‎.
‎اين محوطه نخستين بار در سال 1965 م توسط «فيليپ اسميت» مورد‎ ‎گمانه زني قرار گرفت و در چهار فصل ديگر طي سال هاي 1967، 1969، 1971 و 1974 م‎ ‎اقدام به حفاري آن نمود. در تپه گنج دره، پنج طبقه استقراري شناسايي شد که از سطح‎ ‎تپه تا خاک بکر با حروف الفبا نشان داده شده است. طبقه‏‎ A ‎جديدترين و طبقه‎ E ‎قديمي‎ ‎ترين طبقات استقراري گنج دره است. طبقه‎ A ‎از سطح تپه تا عمق يک و نيم متري است . در‎ ‎اين طبقه، تعدادي گور دوره اسلامي متأخر و در زير آن بقايايي از اجاق هاي ساده و‎ ‎ديوارهاي دوره نو سنگي که با خشت هاي قرمز رنگ چيده شده بودند، شناسايي شد. طبقه‎ B ‎از عمق حدو دو متري شروع و تا عمق حدود سه متري ادامه دارد. در اين طبقه فضاهاي‎ ‎مسکوني که با چينه ساخته شده بودند، شناسايي شد. طبقه‎ C‎نيز از عمق حدود 30/3 متري‎ ‎شروع و تا عمق 90/4 متري ادامه دارد. معماري اين طبقه استقراري نيز چينه اي است‎. ‎طبقه‎ D ‎از عمق حدود پنج متري شروع و تا عمق شش متري ادامه دارد. معماري اين طبقه‎ ‎ترکيبي از چينه و خشت است. طبقه‎ E ‎از عمق حدود شش متري شروع و تا عمق هفت متري يعني‎ ‎خاک بکر ادامه دارد. از ويژگي هاي اين طبقه، شناسايي سي حفره بود که تا عمق پنجاه‎ ‎سانتي متري در داخل خاک بکر کنده شده بودند. اين حفره ها داراي دهانه اي به قطر‎ ‎هفتاد سانتيمتر تا يک متر بودند‎.
‎از بقاياي طبقه استقرار‎ D ‎حدود 144 متر‎ ‎مربع از بافت روستا کاوش شده است. آثار معماري اين طبقه نشان مي دهد در اين دوره‎ ‎ساکنان گنج دره در منازلي که ديوارهاي آنها را با خشت خام مي ساختند، به سر مي‎ ‎بردند. خشت ها به شکل مکعب مستطيل هاي کوچکي که سطح آنها کمي بر آمدگي دارد و به‎ ‎نوع «پلانو کانوکس» معروف هستند. طول اين خشت ها بيت پنجاه تا نود و پنج سانتيمتر‎ ‎متغيير است. خانه هاي اين لايه به طور معمول در جهت جنوب شرقي – شمال غربي ساخته‏‎ ‎شده بود. از سنگ براي پي ديوار استفاده نمي کردند و کف ديوار بعضي از اتاق هاي خانه‎ ‎ها با گل اندود شده بود‎.
‎محلات اين دهکده از خانه هايي که بدون فاصله در‎ ‎کنار يک ديگر بنا شده بودند، شکل گرفته بود. به نظر مي رسد راه ورود به آنها از پشت‎ ‎بام بوده است. در برخي از خانه ها نيز اتاق هاي دو طبقه اي ساخته شده بود. روستاي‎ ‎گنج دره در اين دوره استقراري (طبقه‎ D) ‎در اثر يک آتش سوزي بزرگ کاملاً سوخته و‎ ‎براي مدتي متروک شده است. از جمله يافته هاي گنج دره، تعداد زيادي قطعات سفالين است‎ ‎که از طبقه‎ D ‎به بالا شروع مي شود. البته از طبقه‎ E ‎نيز يک قطعه سفال خاکستري به‎ ‎دست آمده است و به نظر مي رسد که نمونه آن نيز از طبقات ديگر شناسايي شده است‎. ‎ظاهراً ساکنان اوليه گنج دوره از سفال گري به اطلاع بودند‎.
‎علاوه بر قطعات‎ ‎سفالين تعدادي از ابزار سنگي از جمله تيغه، خراشنده، سنگ مادرهاي مخروطي و ريز تيغه‎ ‎هاي هندسي نيز به دست آمده است. همچنين تعدادي ظروف سنگي، هاون و دسته هاون، مشته‎ ‎سنگ ساب، چکش سنگي، پيکرک هاي گلي حيوان و انسان، صفحه هاي مدور گلي، سوراخ کن هاي‎ ‎استخواني، درفش و سوزن استخواني، مهره هاي زينتي از جنس صدف نيز در اين محوطه‎ ‎شناسايي شده است‎.
‎از نظر تدفين نيز بقاياي چهل و يک اسکلت شناسايي شده که‎ ‎متعلق به نوزادان تا افراد مسن است. بچه ها را در گوشه اتاق ها به صورت جمع شده و‎ ‎يا درازکش و افراد بالغ را به طور کاملاً جمع شده، دفن مي کردند. در يک مورد، مردي‎ ‎را همراه گردن بندي با مهره هاي سنگي و صدفي دفن کرده بودند. در کنار بقاياي اسکلت‎ ‎ديگري، آثاري از حصير مشاهد شد که به نظر مي رسد گاهي از حصير براي پوشش جسد‎ ‎استفاده مي کردند. در يک گور دسته جمعي نيز يک فرد بالغ، يک نوجوان و يک کودک را به‎ ‎هم در داخل تابوت گلي دفن کرده بودند‎.
‎بر اساس آزمايشات انجام شده، طبقات‎ A ‎و‎ D ‎گنج دره از اواخر هزاره هشتم و احتمالاً اوايل هزاره هفتم ق.م آغاز مي شود و‎ ‎تاريخ طبقه استقراري‎ E ‎بين سال هاي حدود 7500 تا 8500 ق. م است‎.

اين تپه به‎ ‎صورت برجستگي کوچکي در حاشيه شرقي شهر کرمانشاه، در داخل زمين هاي زراعي روستاي «ده‎ ‎پهن» قرار دارد. اين محوطه تاريخي در سال 1969 م توسط «رابرت بريدوود» شناسايي و در‎ ‎همان سال توسط وي مورد کاوش قرار گرفت. در نتيجه کاوش در اين محوطه، سکونت گاه هاي‎ ‎مدوري شناسايي شد که کف آنها از سطح زمين هاي اطراف پايين تر بود. سقف اين سکونت‎ ‎گاه ها از ني و گل بود‎.
‎مطالعات انجام شده بر روي بقاياي استخوان هاي‎ ‎حيواناتي که از آنها براي مصرف غذايي استفاده شده بود، نشان مي دهد در اين تپه‎ ‎اجتماع کوچکي در تمام طول سال اقامت داشتند. علاوه بر معماري، تعدادي ابزار سنگي،‎ ‎مهره، ظروف سنگي، دست بندهاي سنگي، وسايل ساده آشپزخانه اي، ميخ هاي گلي، توپي ها،‎ ‎گلوله هاي و ديسک هاي گلي و پيکره هاي حيواني و انساني شناسايي شد. از اين محوطه،‎ ‎در مجموع 797 پيکره حيواني شامل سگ، خوک، گراز، بز و گوسفند به دست آمده‎ ‎است‎.
‎از مجموعه 650 پيکره هاي انساني به دست آمده، تعداد هجده عدد آن پيکرک‎ ‎مرد و بقيه پيکرک زن هستند. مشهورترين پيکرک انساني به دست آمده از اين تپه، پيکرک‎ ‎مشهور به « ونوس سراب» است که شهرت جهاني دارد و در موزه ايران باستان نگه داري مي‏‎ ‎شود. اين پيکرک زني را نشان مي دهد که نشسته و پاهاي خود را دراز کرده است. در ساخت‎ ‎اين پيکرک، هنرمند از روش مدل گيري بهره جسته است. در ميان پيکرک هاي حيواني نيز‎ ‎پيکرک «گراز وحشي» در نوع خود بي همتا است‎.
‎از تپه سراب مقدار زيادي قطعات‎ ‎ظروف سفالي به دست آمده است که به سه گروه تقسيم مي شوند: سفال با نقش بچه قورباغه،‏‎ ‎سفال هندسي، سفال با نقوش خطي‎.
‎از آنجا که تعداد قابل توجهي از بقاياي‎ ‎استخوان حيوانات متعلق به بز است، کاوش گران معتقدند ساکنان سراب، بز را اهلي کرده‎ ‎اند. تاريخ آثار به دست آمده از اين تپه را بين هشت تا نه هزار سال پيش مي دانند‏‎. ‎آزمايشات کربن 14 نيز تا حدودي تاريخ پيشنهادي را تأييد مي کند‎.

اين محوطه تاريخي در پنج کيلومتري شرق کرمانشاه، مشرف بر رودخانه‎ ‎قره سو قرار دارد. در نتيجه گمانه زني در اين تپه، بخشي از يک کليه مسکوني بيضي شکل‎ ‎به قطر ده متر شناسايي شد که نيمي از آن در داخل زمين حفر شده بود‎.
‎در داخل‎ ‎اين کلبه، بقاياي دو اسکلت پوشيده شده با محلول گل آخري شناسايي شد. در کنار اين‎ ‎اسکلت ها مقداري بقاياي استخوان نيز به دست آمد. از جمله اشياي به دست آمده در تپه،‎ ‎تيغه ها و ريز تيغه هايي است که بر روي بعضي از آنها آثار درخشندگي ناشي از قطع‎ ‎گياهان ديده مي شود. علاوه بر آن در اين محوطه، سنگ ساب، مهره هاي سنگي، قسمتي از‎ ‎دست بند مرمري و قطعاتي از پيکرک هاي گلي نيز به دست آمده است. در ميان پيکرک ها،‎ ‎پلاک هايي با صورت انساني ديده مي شود. کاوش گران تاريخ آثار مکشوفه از اين تپه را‎ ‎بين نه تا يازده هزار سال پيش نسبت مي دهند‎.

‎‏ این رودخانه از آب چشمه های سیاوانه و سراب اسکندر در کوه دالاهو در شمال غربی کرند سرچشمه گرفته و بعد از اینکه در حدود سه کیلومتر جریان یافته فرو می رود و پس از مسافت کوتاهی از محل دیگری به نام سراب هشتانه خارج گردیده و تشکیل آبشاری در ریجاب داده است این رود پس از مشروب نموده دشت ذهاب به طرف قصرشیرین جریان داشته و نهایتاً وارد خانقین عراق شده و در محل دوآب خانقین وارد دیاله می شود . این رودخانه از لحاظ اینکه از سرپل‌ذهاب ( حلوان ) می گذرد بهنام رودخانه حلوان نیز معروف است .متر ، کوه گر با ارتفاع 2430 متر ، امروله با ارتفاع 2987 متر نخود چال با ارتفاع 3322 متر ،   کوه هجر با ارتفاع 2253 متر     ‏

این رودخانه از بخش رزاب و مریوان در کردستان سرچشمه گرفته و پس از عبور از شمال غربی اورامانات ، دوآب و شمال هرتا ، رودخانه های ژاد رود ، قشلاق رود ، لیله ، لوشه ،   زمکان ، دشت حر به آن پیوسته و سپس وارد کشور عراق می شود ‏