تپه سراب

اين تپه به‎ ‎صورت برجستگي کوچکي در حاشيه شرقي شهر کرمانشاه، در داخل زمين هاي زراعي روستاي «ده‎ ‎پهن» قرار دارد. اين محوطه تاريخي در سال 1969 م توسط «رابرت بريدوود» شناسايي و در‎ ‎همان سال توسط وي مورد کاوش قرار گرفت. در نتيجه کاوش در اين محوطه، سکونت گاه هاي‎ ‎مدوري شناسايي شد که کف آنها از سطح زمين هاي اطراف پايين تر بود. سقف اين سکونت‎ ‎گاه ها از ني و گل بود‎.
‎مطالعات انجام شده بر روي بقاياي استخوان هاي‎ ‎حيواناتي که از آنها براي مصرف غذايي استفاده شده بود، نشان مي دهد در اين تپه‎ ‎اجتماع کوچکي در تمام طول سال اقامت داشتند. علاوه بر معماري، تعدادي ابزار سنگي،‎ ‎مهره، ظروف سنگي، دست بندهاي سنگي، وسايل ساده آشپزخانه اي، ميخ هاي گلي، توپي ها،‎ ‎گلوله هاي و ديسک هاي گلي و پيکره هاي حيواني و انساني شناسايي شد. از اين محوطه،‎ ‎در مجموع 797 پيکره حيواني شامل سگ، خوک، گراز، بز و گوسفند به دست آمده‎ ‎است‎.
‎از مجموعه 650 پيکره هاي انساني به دست آمده، تعداد هجده عدد آن پيکرک‎ ‎مرد و بقيه پيکرک زن هستند. مشهورترين پيکرک انساني به دست آمده از اين تپه، پيکرک‎ ‎مشهور به « ونوس سراب» است که شهرت جهاني دارد و در موزه ايران باستان نگه داري مي‏‎ ‎شود. اين پيکرک زني را نشان مي دهد که نشسته و پاهاي خود را دراز کرده است. در ساخت‎ ‎اين پيکرک، هنرمند از روش مدل گيري بهره جسته است. در ميان پيکرک هاي حيواني نيز‎ ‎پيکرک «گراز وحشي» در نوع خود بي همتا است‎.
‎از تپه سراب مقدار زيادي قطعات‎ ‎ظروف سفالي به دست آمده است که به سه گروه تقسيم مي شوند: سفال با نقش بچه قورباغه،‏‎ ‎سفال هندسي، سفال با نقوش خطي‎.
‎از آنجا که تعداد قابل توجهي از بقاياي‎ ‎استخوان حيوانات متعلق به بز است، کاوش گران معتقدند ساکنان سراب، بز را اهلي کرده‎ ‎اند. تاريخ آثار به دست آمده از اين تپه را بين هشت تا نه هزار سال پيش مي دانند‏‎. ‎آزمايشات کربن 14 نيز تا حدودي تاريخ پيشنهادي را تأييد مي کند‎.